2024/1 Een kijkje in de keuken

Hoofdredactioneel

Kinderen die meekijken bij het rollen van dolma’s in de keuken, bakkers die knapperig brood uit de oven schuiven, met de hele familie aan tafel om gehaktballetjes te proeven, of staande op straat de tanden zetten in een broodje gefrituurde aubergine met mangosaus… Het water loopt u bij het lezen van deze ZemZem in de mond.

Het bereiden en delen van een maaltijd heeft een niet te onderschatten rol in het sociale leven van het Midden-Oosten en Noord-Afrika en vormt een bron van culturele trots. Mensen praten graag over eten en recepten worden al eeuwenlang van generatie op generatie doorgegeven. Eetcultuur is innig verweven met lokale, en soms etnische of religieuze identiteit. Tegelijk laten de artikelen van Sasha Goldstein-Sabbah en Fausia S. Abdul mooi zien dat zij net zo goed het product is van constante wederzijdse culinaire kruisbestuiving, van India tot Trinidad.

Een bord eten is helaas niet voor iedereen vanzelfsprekend. Het Midden-Oosten en Noord-Afrika zijn bijzonder gevoelig voor de gevolgen van klimaatverandering. Dat heeft te maken met ecologische omstandigheden, met name de waterschaarste en het risico op verwoestijning, maar ook met politiek-economische, zoals de verschuiving naar industriële landbouw en de afhankelijkheid van importproducten. Welke invloed dat heeft op de voedselsoevereiniteit in Egypte lezen we in het artikel van Rosa Kappel. Moeten we dan met zijn allen insecten gaan eten als bron van proteïne? Sommigen vinden het onsmakelijk, anderen haram, maar volgens Willem Flinterman lustte de Profeet ook wel een sprinkhaantje.

In conflictgebieden als Gaza en Jemen wordt de infrastructuur voor voedselproductie of voedselhulp zelfs doelbewust aangevallen, met hongersnood tot gevolg, zo betoogt Christian Henderson. Ook buiten het themakatern besteedt ZemZem aandacht aan de Palestijnse strijd tegen vernietiging. We bespreken de, helaas brandend actuele, hervertaling van de Palestijnse roman Mannen in de zon en Kegham Djeghalian probeert de herinneringen aan betere tijden in Gaza levend te houden aan de hand van foto’s van zijn grootvader.

Juist in deze tijden van polarisering vinden we het belangrijk om verschillende geluiden te laten horen. Een aantal bijdragende auteurs zagen zich, onder druk of vanuit zelfcensuur, genoodzaakt hun woorden aan te passen. Dat raakt de redactie en des te meer bewondering hebben we voor onze collega’s bij Dabanga. Mohammed Abdulrahman vertelt in dit nummer hoe hij met zijn team onder grote druk onafhankelijk nieuws blijft brengen uit en over Soedan.

Is het wel gepast om in tijden van geweld, oorlog en honger te schrijven over lekker eten? Bij ZemZem vinden we, net als de vrouwen in de portretjes, dat het delen van een goede maaltijd troost biedt. Dus we zingen graag lof op de asperge en de ui, op brood en bulgur, granaatappel en watermeloen, op al het lekkers dat ons nader tot elkaar brengt.

Verder lezen? ZemZem 2024/1 is vanaf nu beschikbaar in de webshop. Bestel voor 15 juni de pre-order en ontvang 2 euro korting op de aankoop prijs.

Hoofdredactie

Judith Naeff en Sarah Michiel

Eindredactie

Mariam Hothout, Sarah Michiel en Maaike Voorhoeve

Tekstredactie

Brigitte van de Pas

Redactie

Silke Bull, Judith Haenen, Sara Hoefnagel, Mariam Hothout, Anna Peeperkorn, Rowie Rensink, Fabienne Schell, Moniek Smit, Sam van Vliet en Joas Wagemakers

Stagiairs

Neda Ghafooryan en Laura van Alfen

Medewerkers aan dit nummer

Fausia S. Abdul, Oda Algera, Cassandra Backx, Özge Calafato, Willem Flinterman, Sasha Goldstein-Sabbah, Christian Henderson, Tine Lavent, Rosa Folker Kappel, Marthe Nelissen en Limor Yungman

Grafische vormgeving

Irwan Droog

In deze ZemZem

Katern: Een kijkje in de keuken

Literair smullen: herinnering, gender en klasse in de keukens van Arabische diasporaliteratuur
Judith Naeff
8

De reizende ui (GEDICHT)
Naomi Shihab Nye

17

Van voedselzekerheid naar voedsel-soevereiniteit in Egypte
Rosa Folker Kappel
18

Dineren tegen de onderdrukking. In gesprek met Mirna Bamieh (PORTRET)
Oda Algera
27

Over de asperge (GEDICHT)
Kushajim
40

Een culinaire reis van de Levant naar de Cariben (en terug)
Fausia S. Abdul
41

Verhalen van hummus en vlaai. In gesprek met Hanan Faour (PORTRET)
Silke Bull
51

Honger als wapen in de Gazastrook
Christian Henderson
55

‘Eten is vreugde’. In gesprek met Yara al-Adib (PORTRET)
Cassandra Backx
63

Sprinkhanen snacken met de Profeet: entomofagie en de islam
Willem Flinterman

66

De filosofie van een fruitverkoper (GEDICHT)

Kajal Ahmad
76

Culinaire tradities als spiegel van de Joods-Iraakse geschiedenis

Sasha Goldstein-Sabbah

77

‘Noomi is voor mij Irak’. In gesprek met kookboekenschrijfster Sara Shawkat (PORTRET)

Sam van Vliet

86

Maatschappij

Radio Dabanga: nieuws over Soedan vanuit Nederlands
Judith Naeff
90

Kunst en cultuur

Vertalen en hervertalen: Mannen in de zon, klassieker in wording in het Nederlandse taalgebied
Marthe Nelissen
97

Dromen in vijf talen. Een interview met Nisrine Mbarki

Mariam Hothout
104

Over verlies, ontwrichting en intimiteit: de erfenis van Gaza’s Photo Kegham (1944-1981)

Özge Calafato
109

Wetenschap

De Miles Davis van de Midden-Oostenstudies. Een portret van Roel Meijer

Joas Wagemakers

122

Dialects Are Forever. In memoriam: Dr. Rudolf E. de Jong (1958-2024)
Tine Lavent
129

Autobiografieën van moslims in Rusland en tapijtwevers in noord-Iran (PROEFSCHRIFTENRUBRIEK)
Joas Wagemakers
133

Signalementen
Laura van Alfen, Silke Bull, Neda Ghafooryan, Sara Hoefnagel, Judith Naeff, Anna Peeperkorn, Rowie Rensink
139

Wat leuk dat u geïnteresseerd bent in ZemZem!

Vaste lezer worden? U kunt in onze webshop een jaarabonnement afsluiten (22,50 per jaar). Ook kunt u hier losse nummers bestellen.