2013/2 Nieuwe Arabische literatuur

Lees mijn wereld

Hoofdredactioneel

‘Wie door bommen wordt bestookt kan niet over de schoonheid van de orchidee dichten. Althans: niet zonder daarmee ook een politiek statement te maken.’ Dat is de stelling in het essay in deze ZemZem van Matthijs Ponte, mede-directeur van het nieuwe literatuurfestival Read My World in Amsterdam. Het festival wil Nederlandse en internationale auteurs stimuleren om in hun werk het grensgebied tussen literatuur en journalistiek op te zoeken. Tijdens de eerste editie, op 13, 14 en 15 september, is er speciaal aandacht voor Egyptische en Palestijnse auteurs. Voor ZemZem vormt dit aanleiding een katern te wijden aan actuele Arabische literatuur.

Read My World werkt samen met lokale curatoren. Voor deze eerste editie zijn dat de Egyptische verhalenvertelster, romanschrijfster en journaliste Abeer Soliman en de Palestijnse dichteres en journaliste Asmaa Azaizeh. Van beide curatoren is in dit nummer werk opgenomen, evenals van de Egyptische auteurs Malaka Badr, Eman Abdel Rahim en Yasser Abdel Latif, en van de Palestijnse auteurs Ghayath Almadhoun, Ala Hlehel en Tarik Hamdan. Het zijn auteurs die vaak niet eerder buiten hun landsgrenzen hebben opgetreden, maar, zo schrijft Ponte, ‘behept zijn met een scherpe, kritische pen’.

Ook is er in deze ZemZem aandacht voor de Internationale Prijs voor Arabische Fictie. Naar aanleiding van de zesde editie organiseerde het Amsterdam Center for Middle Eastern Studies een discussie over de zes boeken op de shortlist. Het favoriete boek van de panelleden was Ya Maryam van de Iraakse schrijver Sinan Antoon. Naast Djûke Poppinga, die zich als vertaalster onmiddellijk aangetrokken zei te voelen tot deze roman, vond ook Mariwan Kanie het de beste inzending. Hij prijst het boek om de ingetogenheid en de rust waarmee het is geschreven. ‘Het is een roman zonder schreeuw.’ Voor ZemZem zetten de panelleden hun oordeel op papier.

Ook de literaire verwerking van de Arabische opstand komt in het katern aan bod. In zijn essay ‘Het boek dat de revolutie voorspelde’ analyseert Robbert Woltering meerdere romans. ‘Op een enkele uitzondering na geen grootse literatuur,’ zo concludeert hij, ‘maar de frisheid en de hoop die uit het nieuw verschenen prozawerk opstijgen, verlenen hieraan een bijzondere kwaliteit.’

We kijken ook terug in het katern over Arabische literatuur: Annerienke Fioole geeft in haar artikel een analyse van de klassieker Seizoen van de trek naar het noorden van de Soedanese schrijver Tayyib Salih. In de nieuwe aflevering van Afscheid van een generatie vindt u dit keer een portret van linguïst Everhard Ditters. Columnist Asis Aynan mijmert op de pond op het Amsterdamse IJ over de Marokkaanse zanger Qosmit. In de serie Veldnotities beschrijft Caroline Roset hoe ze aan haar geluidsmateriaal van het gesproken Arabisch van Darfur komt. Ten slotte laat deze ZemZem een glimp zien van de tentoonstelling ‘Verlangen naar Mekka. De reis van de pelgrim’, die tot 9 maart 2014 te zien is in Rijksmuseum Volkenkunde in Leiden. Terwijl Luitgard Mols souvenirs van Nederlandse bedevaartgangers aan een onderzoek onderwierp, laat Nina Swaep u kennis maken met een tot voor kort onbekende plattegrond van de Kaäba.

Hoofdredactie
Jurgen Maas & Annemarike Stremmelaar 

Eindredactie
Josephine van den Bent & Annemarike Stremmelaar 

Redactie
Josephine van den Bent, Anna Bukhari, Nina ter Laan, Hannah Leyerzapf, Madelon Stokman en Joas Wagemakers 

Aan dit nummer werkten mee
Yasser Abdel Latif, Eman Abdel Rahim, Ghayath Almadhoun, Asis Aynan, Asmaa Azaizeh, Malaka Badr, Chaalan Charif, Leila Cherribi, Lise Evers, Annerienke Fioole, Hisham Hamad, Tarik Hamdan, Dina Heshmat, Ala Hlehel, Mariwan Kanie,Willemijn Lamp, Luitgard Mols, Dalal Namiq, Matthijs Ponte, Djûke Poppinga, Said Rezaeiejan, Caroline Roset, Abeer Soliman, Nina Swaep, Martijn van Tol en Robbert Woltering

In deze ZemZem

Read My World
Literatuur en de alledaagse politieke werkelijkheid
Matthijs Ponte
8

Asmaa Azaizeh
De plek waar Al-Khidr ging zitten
12
De terugkeer
13
De herberg van de slager
14
Qalandiya
15
Soldaat uit Qasioun
16

Ghayath Almadhoun
Wij
17

Ala Hlehel
Het paspoort (een fragment)
18

Tarik Hamdan
De dag dat ik een spermacel was
19
De dirigent
20
Dikke buurvrouw
21
Dromen
22

Abeer Soliman
‘Westerse media snappen niet wat er in Egypte werkelijk aan de hand is’
23

Malaka Badr 
De dood leunt op zijn geweer en eet nootjes om de tijd te verdrijven
25

Eman Abdel Rahim
Amaan
27

Yasser Abdel Latif 
Honger
29

Een literaire nadwa
Arabic Booker Prize
Josephine van den Bent
30

Sa’ud al-San’usi 
Saq al-Bambu (De bamboestok)
Robbert Woltering
32

Ibrahim Eissa 
Mawlana (Onze meester)
Dina Heshmat
34

Mohammed Hassan Ilwaan
Al-Qundus (De bever)
Djûke Poppinga
36

Janna Fawaz al-Hassan
Ana, Hiya wa al-Ukhrayat (Ik, zij, en de andere vrouwen)
Dalal Namiq
38

Hussein al-Wad
Sa‘adatu… al-Sayyid al-Wazir (Zijne excellentie de minister)
Leila Cherribi
40

Sinan Antoon 
Ya Maryam (Wees gegroet, Maria)
Mariwan Kanie
42

Het boek dat de revolutie voorspelde
Misère en opstand in Arabische romans
Robbert Woltering
44

Het Westen als kolonisator en cultuurbron 
Tayyib Salih, Seizoen van de trek naar het noorden
Annerienke Fioole
56

Qosmit
Column
Asis Aynan 
62

Journalist, linguïst, leeuwentemmer
Portret van Everhard Ditters
Aflevering 17 van de serie Afscheid van een generatie 
Joas Wagemakers
64

Souvenirs uit Mekka
Kunstcollecties uit de islamitische wereld in Nederland
Luitgard Mols
72

Herontdekt: een plattegrond van de Kaäba uit Atjeh
Kunst
Nina Swaep
78

Op zoek naar het gesproken Arabisch van Darfur 
Veldnotities
Caroline Roset
82

Het zwijgen van Algerije
Opinie
Lise Evers
87


Literatuur

De veerkracht van autoritaire regimes 
Paul Aarts & Francesco Cavatorta (red.), Civil Society in Syria & Iran. Activism in Authoritarian Contexts
Steven Heydemann & Reinoud Leenders (red.), Middle East Authoritarianisms. Governance, Contestation, and Regime Resilience in Syria and Iran
Said Rezaeiejan
92

Signalementen
97

Verder lezen

Wat leuk dat u geïnteresseerd bent in ZemZem!

Vaste lezer worden? U kunt in onze webshop een jaarabonnement afsluiten (22,50 per jaar). Ook kunt u hier losse nummers bestellen.