2015/1 Honderd jaar na de Eerste Wereldoorlog

Veel te vroeg

Hoofdredactioneel

Als we het in Nederland over ‘de oorlog’ hebben, bedoelen we eigenlijk altijd de Tweede Wereldoorlog. Maar in België en Frankrijk leven de herinneringen aan de Eerste Wereldoorlog nog volop en in Groot-Brittannië staat die oorlog bekend als ‘the Great War’. Ook in het Midden-Oosten heeft de Eerste Wereldoorlog diepe wonden nagelaten. De oorlog leidde ertoe dat het Osmaanse Rijk, dat de kant van Duitsland koos, grotendeels onder het bestuur kwam van de Britten en de Fransen, die de regio in 1916 opdeelden via het beruchte Sykes-Picot-Verdrag. In datzelfde jaar begon, aangemoedigd door de Britten, onder leiding van Husayn b. Ali, de emir van Mekka, de Arabische Opstand tegen het Osmaanse centrale gezag in Istanboel. De Europese inmenging, de Arabische Opstand en de pogingen van de Osmaanse leiders om te redden wat er te redden viel hebben gevolgen gehad die tot op de dag van vandaag voelbaar zijn. Vandaar een themanummer van ZemZem over deze oorlog, die zo’n honderd jaar geleden begon.

Umar Ryad gaat in op de jihad die, gestimuleerd door Duitsland, in het Osmaanse Rijk afgekondigd werd tegen de Britten en de Fransen. Ali Al Tuma richt zich op de Duitse jihad, de steun aan de Marokkaanse strijd tegen de Fransen. De ingrijpende veranderingen in het Midden-Oosten ten gevolge van de Franse en Britse overwinning zijn het onderwerp van het artikel van Richard van Leeuwen, terwijl Sophie Spaan het Franse ‘eerbetoon’ aan de koloniale soldaten middels de Grande Mosquée de Paris analyseert. Sommige episodes uit deze periode zijn bekender dan bovenstaande zaken, zoals de genocide op de Osmaanse Armeniërs en de Slag bij Gallipoli. Annemarike Stremmelaar en Gülhan Demirci gaan in op respectievelijk de historiografie over de genocide en de herdenking van Gallipoli.

Ook bevat dit nummer weer de vertrouwde rubrieken als de column van Asis Aynan, Afscheid van een generatie met Paul Aarts, deel zes uit Luitgard Mols’ serie over islamitische kunstcollecties in Nederland, de Proefschriftrubriek, Veldnotities en Abdelkader Benali’s favoriete boek in Op het nachtkastje.

Hoofdredactie 
Jurgen Maas & Annemarike Stremmelaar 

Eindredactie 
Pim Aarns en Lucia Admiraal 

Redactie 
Pim Aarns, Lucia Admiraal, en Joas Wagemakers

Aan dit nummer werkten mee 
Asis Aynan, Rachid Benhammou, Carmen Becker, Arwen van der Burg, Rehab Chaker, Gülhan Demirci, Esther van Eijk, Said El Haji, Anthon Keuchenius, Richard van Leeuwen, Roel Meijer, Luitgard Mols, Joost Pollmann, Wim Peumans, Annemieke van Plateringen, Umar Ryad, Jan Slomp, Sophie Spaan en Ali Al Tuma

In deze ZemZem

‘Heilige Oorlog made in Germany
Duitse jihadpropaganda tijdens de Eerste Wereldoorlog 
Umar Ryad 
8

Historische bijziendheid
De Osmaanse sultans draaien zich om in hun graf
Richard van Leeuwen
14

Si Herman en Abdel Malek 
De Duitse jihad in Marokko tijdens de Eerste Wereldoorlog
Ali Al Tuma
27

De Grande Mosquée de Paris
Tussen eerbetoon en propaganda
Sophie Spaan
35

‘Een schanddaad’ 
Taner Akçam en de genocide op de Osmaanse Armeniërs
Annemarike Stremmelaar
42

Bij Çanakkale begon de victorie 
Turkse visies op de slag bij Gallipoli
Gülhan Demirci
54

Trektocht
Column
Asis Aynan
62

Docent met een missie
Portret van Paul Aarts
Aflevering 21 van de serie Afscheid van een generatie
Jurgen Maas
65

Posters als spiegel van de samenleving
Luitgard Mols
78

‘God heeft me homo gemaakt en Hij heeft me geholpen naar Europa te komen’
Wim Peumans
85

‘Binnen of buiten het kordon?’ 
Veldnotities 
Onderzoek naar  da‘wa-activisme in Duitsland
Carmen Becker 
91

Proefschriften
Khadija Kadrouch-Outmany, Begraven en behoren 
Merel Kahmann, Hoe het Hollandse klimaat de lange arm van Rabat in de hand werkt 
Ammeke Kateman, Muhammad Abduh en de kiemen van het debat over moderne islam
Joas Wagemakers 
102

In memoriam Anna Chris Eikelboom 
Esther van Eijk
109

Een eerste ontmoeting 
Anthon Keuchenius
113

In memoriam Jacques Waardenburg 
Jan Slomp
114

Geen reis, maar een omweg 
Op het nachtkastje
Abdelkader Benali over eeuwige reiziger Ibn Battuta
Lucia Admiraal
120

Liefde als wapen tegen geweld 
De Internationale Prijs voor Arabische Fictie
Arwen van der Burg
126


Literatuur

Hulde aan de gemengde liefde 
Said El Haji 
129

Het onverklaarbare verklaren 
Patrick Cockburn, De nieuwe heilige oorlog: De opkomst van IS en de soennitische opstand
Hans Jaap Melissen, IS – Tot alles in staat: De opmars van een terreurbeweging
Judit Neurink, De oorlog van ISIS
Joas Wagemakers
136

Menselijke vraagstukken 
Mohammed Mrabet, Liefde met een lok haar
Rachid Benhammou
141

Kroniek van de revolutie 
Dirk Wanrooij, Oproer: Een kroniek van de Egyptische revolutie
Roel Meijer
144

De Arabier van de toekomst zit op school 
Riad Sattouf, De Arabier van de toekomst — Een jeugd in het Midden-Oosten (1978-1984)
Joost Pollmann
148

In naam van de literatuur 
Khaled Khalifa, Er zijn geen messen in de keukens van deze stad
Rehab Chaker
151

Signalementen 
Lucia Admiraal
155

Verder lezen

Wat leuk dat u geïnteresseerd bent in ZemZem!

Vaste lezer worden? U kunt in onze webshop een jaarabonnement afsluiten (22,50 per jaar). Ook kunt u hier losse nummers bestellen.