2007/1 De Osmaanse erfenis

Hoofdredactioneel

Op 19 januari werd de Turks-Armeense journalist Hrand Dink vermoord. Dink, hoofdredacteur van het weekblad Agos, kwam openlijk uit voor zijn standpunt dat de Osmaanse regering tijdens de Eerste Wereldoorlog genocide had gepleegd op de Armeense bevolking van het rijk. Deze moordaanslag toont aan dat het Osmaanse verleden niet voorbij is. Niet in Turkije, maar ook niet in Nederland en elders in Europa, waar de discussie over deze periode in de Osmaanse geschiedenis voortduurt. Ook voor- en tegenstanders van de toetreding van Turkije tot de Europese Unie voeren argumenten aan die ze ontlenen aan een ver verleden van Verlichting en Kalifaat. Met het themakatern ‘De Osmaanse erfenis’ brengt ZemZem de actualiteit van de Osmaanse nalatenschap in kaart.

Ook in het Midden-Oosten en op de Balkan wordt nog altijd gestreden over het historische recht er te wonen en te heersen. Na het uiteenvallen van het Osmaanse Rijk, dat vele volkeren en religies verenigde, ontstonden natiestaten met grote minderheden. Al deze landen hebben een lange geschiedenis van volksverhuizing en etnische zuivering achter de rug. De meeste kampen nog altijd met de problemen die een heterogene bevolking met zich meebrengt. De lezer hoeft alleen maar te denken aan Libanon, Irak, en wederom Turkije. 

Het is nu nauwelijks meer voor te stellen dat voordat de Eerste Wereldoorlog begon het geenszins een uitgemaakte zaak was hoe de kaart van het Midden-Oosten, Klein-Azië, en Zuidoost-Europa er uit zou komen te zien. In dit nummer onder andere artikelen van drie jonge auteurs over de periode rond de Eerste Wereldoorlog, waarin de verschillende etnische en religieuze groepen allen hun eigen dromen koesterden over een betere toekomst. 

De kosmopolitische geschiedenis van het Osmaanse Rijk blijft ondertussen tot de verbeelding spreken en vormt een bron van inspiratie voor Franse, Britse en Duitse, maar ook Turkse en Arabische schrijvers. Nobelprijswinnaar Orhan Pamuk is beroemd geworden vanwege zijn verwerking van het verleden in zijn romans. Zijn populariteit in Europa bewijst dat die fascinatie gedeeld wordt door het Europese lezerspubliek. Maar ook in Turkije zelf is sprake van een zekere nostalgie naar dat verleden, waarbij ook de minder mooie kanten van de geschiedenis soms weer aan het licht komen. Omdat die het beeld van de Osmanen soms dreigen te overschaduwen in dit nummer ook aandacht voor de rijke kunst en cultuur van het Osmaanse Rijk.