2006/1 Focus op Indonesië

Indonesië en Nederland, wat nu?

Hoofdredactioneel

Zeg tegen iemand dat Nederland tot niet eens zo lang geleden het grootste moslimland ter wereld was, grote kans dat hij of zij de wenkbrauwen fronst. Dat Indonesië een voormalige kolonie van Nederland is, is natuurlijk wel algemeen bekend. Maar voor de meeste Nederlanders geldt Indonesië niet als islamitisch land bij uitstek. Islam staat vooral gelijk aan het Midden-Oosten of de Arabische wereld. Ook Indonesië-kenners en Indonesische moslims lijken zo te denken. Zij laten niet na te benadrukken dat de Indonesische islam ‘anders’ is, ruimdenkend en tolerant. Impliciet maken ze daarbij een vergelijking met de ‘echte islam.’ Die moet dan in het Midden-Oosten gezocht worden en is kennelijk niet ruimdenkend en tolerant. 

Toch is Indonesië inmiddels enkele malen opgeschrikt door aanslagen die geïnspireerd leken door al-Qaida en Osama bin Laden. Daarbij krijgt Saoedi-Arabië veelal de schuld van de groei van het aantal minder verdraagzame Indonesische moslims. Externe invloeden hebben zeker een rol gespeeld bij de verbreiding van bepaalde religieuze denkbeelden, maar de populariteit van deze opvattingen is ook te danken aan processen van politieke liberalisering. In de afgelopen jaren hebben hervormingen het mogelijk gemaakt dat andere opvattingen over de rol van de godsdienst in politiek en maatschappij een kans krijgen. Deze zijn nu de concurrentie aangegaan met de secularistische staatsfilosofie die onder Soeharto dominant was. 

In hoeverre gaan democratisering en emancipatie van bepaalde bevolkingsgroepen samen? Wat hebben de politieke hervormingen opgeleverd voor vrouwen, minderheden en voor de allerarmsten? In het themakatern van dit nummer focussen we op democratisering en islamisering in Indonesië en de rol die Nederland kan of moet spelen. Heeft Nederland nog een bijzondere verantwoordelijkheid? 

Het is het eerste themakatern in een serie van drie over democratisering in de islamitische wereld. Naast Indonesië zullen we aandacht besteden aan een andere regio die als een uithoek van de islamitische wereld wordt beschouwd, namelijk Sub-Sahara Afrika. Maar het eerstvolgende nummer zal gewijd zijn aan Irak waar de vraag naar de taak van de internationale gemeenschap immers bijzonder acuut is. 

Voor wie niet genoeg heeft aan papier alleen, zullen er publieksactiviteiten plaatsvinden onder de titel ‘De islamitische wereld op weg naar de millenniumdoelen’. En dan om vooral het debat over de rol van Nederland aan te zwengelen.

Hoofdredactie
Paul Aarts, Jurgen Maas en Annemarike Stremmelaar 

Redactie
Ellen van de Bovenkamp, Maarten Jan Hijmans, Fadi Hirzalla, Roel Meijer, Robbert Woltering en Nicolien Zuijdgeest 

Eindredactie
Maarten Jan Hijmans, Robbert Woltering

Aan dit nummer werkten mee
Al Galidi, Bart Barendregt, Mohammed Benzakour, Amis Boersma, Catharina Botermans, Martin van Bruinessen, Will Derks, Joost Janmaat, Edwin de Jong, J.J.P. de Jong, Jasper van de Kerkhof, Hetty Kerstens, Doutje Lettinga, Sabine Lubbe Bakker, Mohamed Majdoubi, Roos Meertens, Anneke van Mulekom, Gerben Nooteboom, Radha Ramdhan, Sylva van Rosse, Henk Schulte Nordholt, Nico Schulte Nordholt, Ken Setiawan, Sytske Sötemann, Nikki Sterkenburg, Josine Stremmelaar, FrankVellenga, Dirk Vlas blom en Bart Wallet

In deze ZemZem

Tussen humor en hysterie
Robbert Woltering 
6

Stiekem blij met Hamas
Fadi Hirzalla 
10

‘Libanees model is best-case scenario’
Juan Cole over Irak 
Paul Aarts & Roel Meijer 
13

Stembus bestendigt verdeeldheid
Verkiezingen in Irak
Roel Meijer 
18

Waarom heeft Amerika geen Mohammed B.?
Robbert Woltering 
20

Geen alternatief voor Huis Assad
Syrische leider buigt niet voor VN-rapport 
Sabine Lubbe Bakker & Joost Janmaat 
26

Regels of mosselen 
Column 
Al Galidi
31 


Focus op Indonesië

Gedeeld verleden en de tand des tijds 
Jasper van de Kerkhof 
33

‘Indonesiërs weten wie ze kunnen vertrouwen’
Interview met Nico en Henk Schulte Nordholt 
Jurgen Maas & Maarten Jan Hijmans 
36

Postkoloniale depressies en speciale banden
Nederland en Indonesië na de soevereiniteitsoverdracht 
JJ.P. de ]ong 
46

Enkele reis Nederland
Mensenrechtenactivist Munir
Nico Schulte Nordholt 
52

Goeroe van de haat
Abu Bakar Ba’asyir 
Dirk Vlasblom 
58

Indonesische families 
Portfolio 
64

Arabisering van de Indonesische islam? 
Martin van Bruinessen 
73

Moslimactivisme tussen afzondering en jihad
Interview met Noorhaidi over Laskar Jihad
Roel Meijer 
84

Hoe klinkt de islamitische toekomst? 
Jongerencultuur in Indonesië 
Bart Barendregt
89

Op weg naar vrouwenrechten
Ken Setiawan 
94

Steun de democratie 
Will Derks & Sylva van Rosse
99

‘Voor ons is het altijd crisis’ 
Gerben Nooteboom & Edwin de ]ong 
103

Atjeh na de tsunami 
Frank Vellenga
108

Indonesië op het internet 
111

Mohammed als valse profeet
Vroegmoderne joodse historici over de islam
Bart Wallet 
115

Aan Rita Verdonk 
Mohammed Benzakour 
124

Mist in Teheran 
Reisverslag 
Catharina Botermans e.a. 
126


Literatuur

Een journalistieke pitbull
Robert Fisk, De grote beschavingsoorlog 
Jurgen Maas
134

Nieuwe leerboeken voor gemotiveerde student
Hans Theunissen & Kadir Türkmen, Leergrammatica van het Turkije-Turks 
Gerjan van Schaaik, Standaardgrammatica Turks
Sytske Sötemann 
137

Signalementen 
141

Agenda 
Hetty Kerstens & Anneke van Mulekom 
153

Noten 
156

Verder lezen

Wat leuk dat u geïnteresseerd bent in ZemZem!

Vaste lezer worden? U kunt in onze webshop een jaarabonnement afsluiten (22,50 per jaar). Ook kunt u hier losse nummers bestellen.