2023/1 China

Globalisering zonder het Westen

Hoofdredactioneel

Met de recente investeringen in de regio in het kader van het Belt and Road Initiative (bri) staat de invloed van China in de Arabische wereld in de schijnwerpers. Maar de contacten tussen China en het Midden-Oosten zijn minstens zo oud als de Profeet: ‘Ga op zoek naar kennis, ook al is het in China’ zou hij volgens sommigen gezegd hebben. En inderdaad, door de eeuwen heen hebben Arabieren, Perzen en andere islamitische volken voet op Chinese bodem gezet. Ze reisden langs de legendarische zijderoutes en over zee, zij het niet alleen op zoek naar kennis: ook toen al ging het vooral om handel.

In deze ZemZem willen we aandacht besteden aan de beide werelddelen vanuit een zogenaamd Zuid-Zuid-perspectief: waar het Midden-Oosten vaak bekeken wordt door een Eurocentrische lens met veel aandacht voor de relaties tussen Europa en de Arabische wereld, belicht deze ZemZem transnationale contacten die compleet aan Europa voorbijgaan. Dat contact tussen beide werelddelen heeft door de eeuwen heen tot belangrijke wederzijdse beïnvloeding geleid, op economisch gebied, maar ook wat betreft religie, politiek, kunst en cultuur. Zo trokken Chinese oelama naar het Midden-Oosten, waarop ze het gedachtegoed van de islamitische denkers aldaar weer mee terug naar China namen. Arabische militanten waren geïnspireerd door Mao, en van Marokko tot Oman lazen ze zijn Rode Boekje. Vandaag de dag bestaan er niet alleen mengvormen van Chinese en Arabische kalligrafie en architectuur, maar zien we ook traditionele Chinese mode op de catwalk in Dubai.

De contacten met China vinden echter niet plaats in een vacuüm. Economische belangen, politieke betrek-kingen en ideologische conflicten zijn bepalend voor de onderlinge verhoudingen, en dat geldt net zozeer voor de premoderne handelscontacten als voor het bri. Vandaag de dag is het vooral de toenemende economische afhankelijkheid van China die wat dat betreft prangende vragen oproept. Zijn de Chinese investeringen in infrastructuur en ziekenhuizen in de Sahel bijvoorbeeld een vorm van politieke interventie, of is China juist veel terughoudender dan menig westers land? En spreken Arabische landen zich andersom uit over de politieke situatie in China, bijvoorbeeld ten aanzien van de Oeigoeren?

Voor deze ZemZem legden we deze en andere vragen voor aan experts. Ook vroegen we literatuurspecialisten om premoderne teksten uit het Chinees, Arabisch en Perzisch te vertalen om zo de lange geschiedenis van die Zuid-Zuid-contacten te belichten. Samen brengen de artikelen de wisselende verhoudingen tussen China en het Midden-Oosten door de eeuwen heen voor het voetlicht. Zo implementeert ook deze ZemZem de aanmoediging van de Profeet.

Hoofdredactie

Judith Naeff en Maaike Voorhoeve

Eindredactie

Mariam Hothout, Nina van Kampen, Sarah Michiel en Daan de Zwart

Tekstredactie

Brigitte van de Pas

Redactie

Farah Bazzi, Silke Bull, Sara Hoefnagel, Mariam Hothout, Sarah Michiel, Rowie Rensink, Moniek Smit, Ruth Sudhölter, Amir Taha, Sam van Vliet en Joas Wagemakers

Stagiairs

Anna Peeperkorn en Fabienne Schell

Medewerkers aan dit nummer
Gerbert van der Aa, Alerk Ablikim, Gabrielle van den Berg, Léon Buskens, Marianne Dagevos, Duygu Erbil, Wilt Idema, Neil van der Linden, Chaima El Morabet, Eftychia Mylona, Emma Pieters, Djûke Poppinga, Nama’a Qudah, Marina de Regt, Lena Richter, Asghar Seyed-Gohrab, Ewa Strzelecka,Casper Wits, en Jiang Xiaokun

In deze ZemZem

Katern: China

China’s Belt and Road Initiative in de MENA-regio. In gesprek met Mohammadbagher Forough
Interview
Farah Bazzi en Mariam Hothout
9

Made in China: van gympen tot hidjabs
Maaike Voorhoeve
13

Mao in de Arabische wereld en Palestina in China. Sino-Arabische solidariteit in de jaren zestig en zeventig
Judith Naeff
18

China in de Sahel: soft power en daadkracht Gerbert van der Aa
25

Pre-moderne teksten

Parels voor de Perzen uit Tang-China
Wilt L. Idem
34

‘De Chinezen dragen ’s zomers en
’s winters zijden kleren’
Djûke Poppinga
43

Rostam trekt de khagan van China van zijn olifant
Gabrielle van den Berg
46

De herontdekking van het Midden-Oosten.
De transformatie van de Chinese islam in de moderne tijd

Jiang Xiaokun
51

De Oeigoeren en de selectieve solidariteit van de islamitische wereld
Opinie
Alerk Ablikim en Casper Wits
62

Arabische kalligrafie in Chinese traditionele stijl. In gesprek met Haji Noor Deen Mi Guang Jiang
Interview
Marian Hothout
71

Maatschappij

‘Er valt nog heel veel te vertellen’.
In gesprek met Lotfi El Hamidi

In de schijnwerpers
Chaima El Morabet
74

Voorbij het nieuws: Jemen
Ewa Strzelecka en Marina de Regt
83

Kunst en cultuur

Een Afrikaanse muzikale kaart van de Indische Oceaan. Van de tambura van Mekka tot de kaffringna in Sri Lanka
Neil van der Linden
88

Stadsherstel in Caïro. In gesprek met de Egyptische architecte May a-Ibrashy
Interview
Nama’a Qudah
98

Futiele details om de waarheid te doorgronden
Recensie
Marianne Dagevos
104

Wetenschap

De hele wereld overzien vanuit Utrecht
Recensie
Léon Buskens
110

Egyptes farmaceutische industrie: de droom van zelfvoorziening
Essayprijs
Emma Pieters
118

‘Een schat van goud in deze zandbak’.
In Memoriam prof. J.T.P. de Bruijn
In memoriam
Asghar Seyed-Gohrab
124

Grieken in Egypte, radicaal studenten-activisme in Turkije en atheïsme in Marokko
Proefschriftenrubriek
Joas Wagemakers
129

Signalementen
Silke Bull, Hanae Hajji, Sarah Michiel, Anna Peeperkorn, Fabienne Schell en Ruth Sudhölter
139

Wat leuk dat u geïnteresseerd bent in ZemZem!

Vaste lezer worden? U kunt in onze webshop een jaarabonnement afsluiten (22,50 per jaar). Ook kunt u hier losse nummers bestellen.