2006/2 Nederland en Irak

Nederland en Irak

Hoofdredactioneel

Bush goed gemutst op bezoek in Bagdad, al-Zarqawi geliquideerd en het kabinet van premier al-Maliki eindelijk op volle sterkte. Je zou bijna denken dat het met Irak beter gaat. Niets is minder waar. Een nieuwe elite, zonder bestuurservaring, kwam merendeels als balling uit het buitenland en moest in een mum van tijd politieke partijen organiseren, aanhang verwerven, deelnemen aan verkiezingen en een nieuwe grondwet uit de grond stampen. De Koerden waren nog het best georganiseerd, gevolgd door de sjiieten die in ieder geval politieke organisaties en milities hadden opgebouwd, maar de soennieten hadden helemaal niks. Zij hadden decennialang het staatsapparaat beheerst, maar verloren door de Amerikaanse invasie hun enige machtsbasis.

Wat de huidige situatie nog verergert, is dat geen van de partijen de bereidheid toont betekenisvolle concessies te doen. Kennelijk ontbreekt het besef dat een grotere inschikkelijkheid niet alleen onontbeerlijk is voor de instandhouding van de staat Irak, maar ook in het eigen voordeel kan zijn. De grondwet, de belichaming van het huidige compromis, is onwerkbaar. Zolang de soennieten niet de garantie krijgen in de toekomst over een acceptabel aandeel in de macht én de olieinkomsten te beschikken, zal het conflict voortduren. Pas wanneer alle drie de groepen beseffen dat samenwerking geboden is, komt het einde van de spiraal van geweld in zicht.

Het nieuwe kabinet — hoe hoopvol en revolutionair een democratisch gekozen ministersploeg ook is — zal weinig veranderen aan het onvermogen tot samenwerken. Daarvoor zijn de tegenstellingen tussen én binnen de verschillende religieuze en etnische groeperingen immers te groot. Terwijl sjiitische doodseskaders soennitische imams en leiders vermoorden en de volgelingen van al-Zarqawi zijn campagne van zelfmoordacties tegen sjiieten voortzetten, zijn in Basra regelmatig sjiieten onderling slaags en liquideren soennitische verzetsgroepen politieke leiders en hun familieleden die als ‘collaborateurs’ worden gezien. Premier al-Maliki zal weinig aan deze neergaande spiraal kunnen doen als zijn gezag niet verder reikt dan de Groene Zone.

Dit soort sombere analyses ontbreken natuurlijk niet in het themakatern over Irak, maar het biedt meer, véél meer dan dat. Focus van het katern is de relatie van Nederland( ers) met Irak. Dat betekent een groot aantal interviews (en portretten): met Joost Hiltermann en éminence grise Max van der Stoel, en met Nederlandse Irakezen als Mariwan Kanie, Isam al-Khafaji, Emad Salh, Ali al-Jaberi en Fuad Hussein. Maar eveneens een aangrijpend ‘bericht uit Bagdad’ van journaliste Anneke van Ammelrooy en een sober overzicht van de Nederlands-Iraakse betrekkingen. Ook volop aandacht voor kunst in ballingschap. Nederland blijkt te grossieren in Iraakse schrijvers, musici en beeldend kunstenaars. En terugkerend naar Bagdad: trouwen gaat gewoon door. Jeroen Kramer illustreert dat met een prachtig portfolio. 

Hoofdredactie
Paul Aarts, Jurgen Maas en Annemarike Stremmelaar 

Redactie
Touria Agrandi, Ellen van de Bovenkamp, Sultan Gün, Maarten Jan Hijmans, Fadi Hirzalla, Roel Meijer en Robbert Woltering 

Eindredactie
Maarten Jan Hijmans, Jurgen Maas

Aan dit nummer werkten mee
Basem Alazawy, Al Galidi, Mohamed Ajouaou, Anneke van Ammelrooy, Diane Bos, Léon Buskens, Alexander Hammelburg, Pim van Harten, Dineke Huizenga, Ali al-Jaberi, Habib el Kaddouri, Jeroen Kramer, Reinoud Leenders, Neil van der Linden, Jan Michiel Otto, Herman Schulte Nordholt, Loes van Rooijen, Eric Roose, Jan Jaap de Ruiter, Floris Schreve, Volkan Simsek, Cihan Ugural en Laila al-Zwaini

In deze ZemZem

Een optimist die niet meer lacht
Portret van Mariwan Kanie
Herman Schulte Nordholt 
6

Einde van een tijdperk
Anneke van Ammelrooy 
12

Irak is nog niet reddeloos
Interview met Isam al-Khafaji
Maarten Jan Hijmans 
17

Max van der Stoel: ‘Er zijn kardinale fouten gemaakt’
Pim van Harten & Lailal-Zwaini 
25

Irak en ik 
Jafar Abdel Razaq 
Volkan Simsek 
31

‘Waarom was er geen tv-actie voor as-Samawah?’
Interview met Emad Salh 
Jurgen Maas & Paul Aarts 
32

De 180 kinderen van Ali al-Jaberi
Portret 
Fadi Hirzalla
37 

Waarheen?
Column 
Al Galidi 
40

‘Het Westen is medeplichtig’ 
Interview met Joost Hiltermann
Jurgen Maas 
42

Wat doet Nederland in Irak?
Loes van Rooijen 
50

Irak en ik
Rowayda Shawky
Volkan Simsek 
55

Parels van getuigenissen 
Iraakse schrijvers in Nederland
Dineke Huizenga
56

Bruiloft in Bagdad
Portfolio van Jeroen Kramer 
64

Kunst gedijt ook in ballingschap 
Floris Schreve 
73

Irak en ik 
Metin Pamboghchy
Volkan Simsek 
81

Muzikant in Holland
Neil van der Linden 
82

‘Ik zie de realiteit onder ogen’
Interview met Fuad Hussein 
Jurgen Maas 
88

Irak op het internet 
Fadi Hirzalla 
91

Beladen kunst uit Iran
Khosrow Hassanzadeh 
96

NIMAR: oppassen voor valkuilen
Habib el Kaddouri 
98

Vervreemding en natte zusters
Het falende islamdebat
Fadi Hirzalla 
91

Doek valt voor ‘de winkel van Brill’
Léon Buskens 
106

Een ballon die op springen staat
Reisverslag uit Jemen
Diane Bos, Alexander Hammelburg & Cihan Uğural 
116

Sharia en recht: beschaving of botsing? 
Jan Michiel Otto 
120


Literatuur

Gehinderd door kennis: de WRR-islamrapporten
WRR. Dynamiek in islamitisch activism. Aanknopingspunten voor democratie en mensenrechten
Nasr Abu Zayd. Reformation of Islamic Thought. A critical historical analyses
Robbert Woltering
129

Islamitisch antisemitisme onzuiver belicht
Hans Jansen. Van jodenhaat naar zelfmoordterrorisme. Islamisering van het Europees antisemitisme in het Midden-Oosten
Mohamed Ajouaou 
133

Hoe Amerika zijn eigen vijanden creëert 
Zaki Chehab. Irak in lichterlaaie. Bezetting en opstand 
Loretta Napoleoni. Terreurlegende Al Zarqawi
Roel Meijer 
136

Kijken naar kunst met een bepaalde bril
Nasser D. Khalili. Tijdslijn van de islamitische kunst en architectuur 
Eric Roose 
138

Allah, Eva en Betsy
Betsy Udink. Allah en Eva
Ellen van de Bovenkamp 
142

Signalementen 
145

Noten
155 

Verder lezen

Wat leuk dat u geïnteresseerd bent in ZemZem!

Vaste lezer worden? U kunt in onze webshop een jaarabonnement afsluiten (22,50 per jaar). Ook kunt u hier losse nummers bestellen.