2005/3 Media special

De paradijselijke staat van de Nederlandse media

Hoofdredactioneel

Er is nog nooit zoveel geschreven over islam, moslims, en de islamitische wereld. Hoewel het Nederlandstalige publiek dus beter geïnformeerd is dan voorheen, lijkt er vooralsnog geen sprake van een beter begrip van, laat staan meer begrip voor, de islamitische wereld en de Nederlanders wier wortels daar liggen. ZemZem probeert bij te dragen aan een evenwichtiger beeld, maar wordt daarbij geconfronteerd met het onbegrip dat veel media tentoonspreiden. In het bestrijden van dergelijke berichtgeving kan de balans wel eens doorslaan naar de andere kant. Vanuit het verlangen de opiniemakers te weerleggen vervalt men snel in een omgekeerd soort eenzijdigheid. 

Belangrijker is echter dat ZemZem de agenda niet wil laten bepalen door diegenen die over de islam uitsluitend spreken in termen van integratie en terrorisme, de thema’s die het debat nu al geruime tijd bepalen. Voor ZemZem is de uitdaging mee te doen aan het publieke debat, zonder zich mee te laten sleuren door de waan van de dag. Het bereiken van een evenwichtiger berichtgeving zal een zaak van lange adem zijn. 

Ondertussen is de toestand van de Nederlandstalige media paradijselijk vergeleken bij die in de islamitische wereld, zoals blijkt uit ons mediakatern. Dieptepunt is wel Irak; daarom in dit nummer aandacht voor de moeilijke situatie van de Irakese pers en indringende foto’s van fotograaf Geert van Kesteren. Omdat internet moeilijk is te controleren, is dit medium een vrijhaven geworden voor wie geen toegang heeft tot onafhankelijke media. Op hetzelfde internet waar ook al-Qaida zijn boodschap weet te plaatsen, ventileren kritische geesten hun opinies. Wie zich afvraagt waar hij zijn informatie nu het beste vandaan kan halen, raadplege de internetcatalogus in het mediakatern. 

In dit nummer geven we ook het woord aan twee ervaringsdeskundigen op het gebied van de media in het Midden-Oosten: door een fragment uit het lijvige De grote beschavingsoorlog van de Britse veteraan Robert Fisk, en een interview met de Nederlandse Soedanees Mohammed Abdulrahman over het functioneren van de Arabische media. Het Palestijns-Israëlische conflict blijft zowel hier als elders de gemoederen verhitten; vandaar ook aandacht voor de berichtgeving hierover. Een hevige discussie over de verantwoordelijkheid van de media werd teweeggebracht door het optreden van Abdul-Jabbar van de Ven bij Andries Knevel. Nu het stof is gaan liggen is het moment aangebroken voor een portret. Een voorbeeld van de lange adem.

Hoofdredactie
Paul Aarts, Jurgen Maas en Annemarike Stremmelaar 

Redactie
Ellen van de Bovenkamp, Maarten Jan Hijmans, Fadi Hirzalla, Roel Meijer, Robbert Woltering en Nicolien Zuijdgeest 

Eindredactie
Ellen van de Bovenkamp en Maarten Jan Hijmans 

Aan dit nummer werkten mee
Mohamed El Aissati, Anneke van Ammelrooy, Najat Ammerrous, Matthijs van den Bos, Sietse Bosgra, Samira Dibi, Miriam Gazzah, Cees J. Hamelink, Hetty Kers tens, Geert van Kesteren, Jan Keulen, Jeroen Kramer, Richard van Leeuwen, Ico Maly, Mark van Mol, Anneke van Mulekom, Karin van Nieuwkerk, Lambert Obermann, Jan Schmidt, Hatim El Sghiar, Martin Siepermann en Ambojárithos uitgevers 

Grafische vormgeving
Martijn Oostra, Amsterdam

In deze ZemZem

De grote beschavingsoorlog 
Robert Fisk 
6

Een onwaarschijnlijke locatie 
WSIS in Tunesië 
Maarten Jan Hijmans
14

De wereld van de cartoonist 
16

Het recht om te weten 
Persvrijheid in de Arabische wereld
Jan Keulen 
18

‘Verslagen en gefrustreerd’
Journalistiek in Irak 
Jan Keulen
22

Staaltjes van onvermogen 
Column 
Mohamed El Aissat 
28

Arabische media en de bevrijding van de geest
Interview met Mohammed Abdulrahman 
Roel Meijer 
30

Arabische bloggers 
Zwarte humor en machteloze autoriteiten op het web 
Robbert Woltering
38

Beeld en werkelijkheid
Opinie
Cees Hamelink 
42

’11 september’ dreunt lang na 
Het Israëlisch-Palestijnse conflict in de Nederlandse krant 
Lambert Obermann
44

‘De Palestijnen zijn de bezetters’
Kritische volgers van de media 
—NIPI 
Paul Aarts & Sietse Bosgra 
—KifKifMediaWatch 
Najat Amerrouss, Ico Maly & Hatim El Sghiar 
50

Gratis een waakhond!
MEMRI
Maarten Jan Hijmans 
54

Internetcatalogus van de media 
Why Mister, Why?
Expositie
De Irak-foto’s van Geert van Kesteren 
60

Dienaar van God 
Abdul-Jabbar van de Ven 
Jurgen Maas 
79

Muziek, harde muziek!
Column 
Robbert Woltering 
87

Geen veranderingen
Israël-Palestina
Fadi Hirzalla
88

De moeizame balans tussen faith en fun
Islam en vermaak in Egypte 
Karin van Nieuwkerk
97

De Iraanse contrareformatie voltooid
Een president met een Basij-persoonlijkheid
Matthijs van den Bos 
103

Wat je zingt, ben jezelf!
Muzikale strategieën tussen Rif en Randstad
Miriam Gazzah 
106

Geestelijk vader van de huidige hervormers
Rashid Rida 
Richard van Leeuwen

114


Literatuur

Twee keer al-Andalus 
Jason Webster, Andalus: Het Moorse heden en verleden van Spanje
Maria Rosa Menocal, De Gouden Eeuwen van Andalusië
Robbert Woltering
120

Druppels, wat tranen in de emmer 
Joe Sacco, Onder PalestijnenDe intifada in beeld 
Fadi Hirzalla 
126

Zoveel moslims, zoveel zinnen
Samira Abbos, De moslim bestaat niet
Samira Dibi 
131

Antiek Turks epos met verve vertaald
Rik Boeschoten, Het Boek van De Korkoet 
Jan Schmidt 
134

Ondoordacht 
Ankie van Pel, Basiscursus Marokkaans Arabisch
Mark van Mol 
136

Signalementen 
Ellen van de Bovenkamp 
139

Agenda 
Hetty Kerstens & Anneke van Mulekom  
148

Noten 
154

Verder lezen

Wat leuk dat u geïnteresseerd bent in ZemZem!

Vaste lezer worden? U kunt in onze webshop een jaarabonnement afsluiten (22,50 per jaar). Ook kunt u hier losse nummers bestellen.