2011/1 De zomer na de Arabische lente

Hoofdredactioneel

Al ruim een halfjaar is het onrustig in de Arabische wereld. Grootschalig protest leidde zes maanden geleden tot het vertrek van de Tunesische president Ben Ali en de Egyptische leider Mubarak. In beide landen zullen binnenkort verkiezingen plaatsvinden. Moeten we deze omwenteling nu duiden als een revolutie? 

In het openingsartikel van dit themanummer luidt het antwoord van Roel Meijer volmondig ja. Hij meent dat er in Egypte en Tunesië sprake is van structurele verandering en is optimistisch over de kansen op een succesvolle democratisering. Een stuk voorzichtiger zijn Paul Aarts en Marcia Luyten. Zij noemen in hun bijdrage de Arabische lente niet voor niets een mistig seizoen. 

De opstanden in het Midden-Oosten, die voor een belangrijk deel worden geleid door seculiere jongeren, wijzen er volgens Floor Janssen en Joas Wagemakers op dat er eindelijk een ‘derde weg’ is gevonden tussen dictatuur en een islamitische staat. Ze betogen dat de opstanden een enorme klap hebben toegebracht aan al-Qaida. Desalniettemin is het nog maar de vraag of al-Qaida, tien jaar na 9/11 en met de dood van Osama Bin Laden, zijn langste tijd heeft gehad. 

Ook besteden we aandacht aan de protesten in andere landen in de regio: de grimmige situatie in Syrië, demonstraties in Noord-Irak, politieke poëzie in Jemen, protestliederen in Marokko en de NAVO-operatie tegen Libië. Over het militair ingrijpen tegen het Khaddafi-regime is nauwelijks discussie, zeker niet in Nederland, terwijl het de vraag is of het doel de middelen heiligt en er sprake is van selectiviteit; waarom wordt er niet militair ingegrepen in bijvoorbeeld Jemen en Syrië?

Naast het thema Opstand in deze ZemZem natuurlijk de serie ‘Afscheid van een generatie’. Dit keer Kees Versteegh, sinds januari emeritus hoogleraar Arabisch aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Tevens alweer de tiende en laatste aflevering van onze serie over de geschiedenis van de Nederlandstalige oriëntalistiek, ditmaal over Arent Jan Wensinck en Johannes Hendrik Kramers. Wij zijn de auteurs Richard van Leeuwen en Arnoud Vrolijk zeer erkentelijk voor hun bijdragen.

In dit nummer beginnen we zelf met een nieuwe serie over het werk over het Midden- Oosten, Noord-Afrika of de islam dat niet mag ontbreken in de boekenkast. In de eerste aflevering van ‘Op het nachtkastje’ het favoriete boek van Kader Abdolah.

Op onze website www.zemzem.org willen we graag een boeken top tien van de ZemZem-lezer samenstellen. Aarzelt u daarom niet om uw voorkeur, met een korte toelichting, te mailen naar info@zemzem.org.