Rumi en de vlucht als lotsbestemming

RECENSIE

In zijn nieuwe boek over Rumi benadrukt Kader Abdolah zijn verwantschap met de geliefde dertiende-eeuwse Perzische dichter. Beiden zijn niet alleen schrijver, maar ook vluchteling. Hoewel zijn boek een oprechte poging is om het hedendaagse negatieve beeld van vluchtelingen bij te stellen, negeert Abdolah belangrijke andere aspecten van Rumi’s leven en zijn poëzie. Vooral Rumi’s innige verbondenheid met de islam, en hoe deze in Rumi’s poëzie naar voren komt, wordt buiten beschouwing gelaten.

Gepubliceerd in nummer 2023/2 Rumi

Het nieuwe boek van Kader Abdolah is een drieluik: een novelle over Rumi’s leven, een reeks vertalingen van tweeënnegentig van Rumi’s gedichten en vijftig vertalingen en samenvattingen van veelgebruikte verhalen uit Rumi’s oeuvre. Wie denkt een boek over de dertiende-eeuwse Perzische dichter Rumi in han- den te hebben zou bedrogen uit kunnen komen, ware het niet dat uitgeverij Prometheus hier al voor waarschuwt: ‘Wat je zoekt, zoekt jou gaat niet zozeer over Rumi, maar over ons: de mens, op onze puurste en mooiste momenten’ staat te lezen op de website. Het boek is geschreven ‘in een tijd van haast en grote onrust, om even stil te staan bij het leven’.

Voordat Kader Abdolah roem verwierf in Nederland kende hij een veelbewogen leven in Iran. Kader Abdolah, pseudoniem van Hossein Sadjadi Ghaemmaghami Farahani, werd in 1954 geboren in de Iraanse stad Arak. Hij studeerde natuurkunde aan de Universiteit van Teheran. Tijdens zijn studie in de jaren zeventig sloot hij zich aan bij een linkse politieke partij die zich tegen het regime van de sjah verzette en later tegen dat van de Islamitische Republiek. Zijn nom de plume komt voort uit deze strijd en is een eerbetoon: zowel Kader als Abdolah zijn vrienden die door deze opeenvolgende autoritaire regimes zijn omgebracht. In 1985 vluchtte hij uit Iran en via Turkije kwam hij in 1988 aan in Nederland, waar hij zich stortte op het leren van de Nederlandse taal. Al in 1993 debuteerde hij met de verhalenbundel De Adelaars, bekroond met de debutantenprijs Het Gouden Ezelsoor. Sindsdien behoren Abdolahs boeken voor menig lezer tot de belangrijkste van de Nederlandse literatuur van de eenentwintigste eeuw.

In Wat je zoekt, zoekt jou schrijft Abdolah dat hij lang na heeft gedacht over zijn bijdrage aan de duizenden boeken die al over Rumi zijn geschreven. Zijn persoonlijke ervaringen inspireerden hem om het belang van de vlucht in Rumi’s leven naar voren te halen en onder woorden te brengen. In een interview met Trouw in december vorig jaar vertelde hij over Rumi’s vlucht van het huidige Tadzjikistan in westelijke richting: ‘Hij [Rumi] was voortdurend op de vlucht voor de Mongoolse veroveraar Djengis Khan, die bezig was de oosterse wereld grondig te veranderen.’¹ Volgens Abdolah is dit aspect van Rumi’s leven vaak genegeerd: ‘behalve een paar experts kent niemand Rumi zoals hij werkelijk was. Dat vond ik jammer, ik wilde hem tonen aan de Nederlandse lezer.’²

Verder lezen? Bestel het nummer nu in onze webshop.

Noten

1. Somajeh Ghaeminia, “Interview Kader Abdolah,” Trouw, 11 december 2022.
2. Ghaeminia, “Interview”.
3. Kader Abdolah, Wat Je Zoekt, Zoekt Jou (Amsterdam: Prometheus, 2022), 410.
4. Voor een analyse van Coleman Barks’ versie van dit gedicht, zie Asghar Seyed-Gohrab,“‘This Being Human is a Guest House’: Reflections on Coleman Barks’s Translations of Jalal al-Din Rumi’s Poetry” in The Routledge Handbook of Persian Literary Translation, red. P. Shabani-Jadidi, Patricia J. Higgins en Michelle Quay (Londen: Routledge, 2022), 312-333.
5. Abdolah, Wat Je Zoekt, Zoekt Jou, 257.
6. Abdolah, Wat Je Zoekt, Zoekt Jou, 257-58.