Wetenschap
Na de omverwerping van het regime van de sjah kwam er in Iran een uniek politiek systeem. Zonder politieke partijen. In haar boek Power, Islam and Political Elite in Iran: A Study on the Iranian Political Elite from Khomeini to Ahmadinejad onderscheidt politicologe Eva Patricia Rakel in de politieke elite drie facties.
Gepubliceerd in 2008/3 Khomeini’s erfenis 1979-2009
In 1979 kwam het autoritaire regime van Mohammad Reza Shah Pahlavi ten val door een coalitie van seculiere en islamitische groepen. Ayatollah Khomeini slaagde erin een semi-theocratische republiek te stichten door de sjiitische instituties te mobiliseren. Daarbij richtte hij zich ook op de massale wrok tegen het sjah-regime, dat ook onder de westers georiënteerde stedelijke middenklasse geen steun meer had.
De Islamitische Revolutie leidde tot een fundamentele verandering in de samenstelling van de politieke elite. Met name geestelijken of religieuze niet-geestelijken namen de plaats in van de seculier georiënteerde leden. Sindsdien is de aard van het Iraanse politieke systeem uniek. Het is gebaseerd op een combinatie van staatsinstituten. Er zijn drie religieuze toezichthoudende instituties: de Raad van Experts (Majles-e Khobregan), de Raad van Hoeders (Shora-ye Maslahat-e Nezam) en de Expediency Raad (Majma’-e Tashkhis-e Maslahat-e Nezam), gelegitimeerd door het islamitisch recht. Daarnaast zijn er de republikeinse instituties, dat wil zeggen een wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht, gelegitimeerd door de bevolking.
Het grondleggende principe van het politieke systeem is de velayat-e faqih, de heerschappij van de religieuze wetgeleerde, ontwikkeld door Khomeini. Aan het hoofd staat de Opperste leider (vali-e faqih), sinds de dood van Khomeini in 1989 ayatollah Ali Khamenei. Hoewel hij niet door de bevolking wordt gekozen en alle wetsvoorstellen die door het parlement zijn aangenomen mag afwijzen, is zijn macht niet absoluut. Hij staat namelijk onder controle van de religieuze toezichthoudende instituties. Samen houden ze toezicht op de republikeinse instituties. Dit laatste zorgt voortdurend voor spanningen.