De relatie tussen populaire cultuur en religie is nergens ter wereld onproblematisch. Het Midden-Oosten vormt daarop geen uitzondering. De canon van Neil van der Linden getuigt vooral van een paradoxale artistieke vrijheid. Voor ZemZem zette hij zijn tien belangrijkste cultuurfenomenen uit het Midden-Oosten op een rij.
1. Umm Kulthum
In een canon van de populaire cultuur in het Midden-Oosten hoort op de eerste plaats zonder twijfel de Egyptische zangeres Umm Kulthum. Zij verenigt nog steeds de hele Arabische wereld en ze was tegelijkertijd de Elvis Presley, de Edith Piaf én de Maria Callas van de Arabische wereld. Haar cultus overtreft die van de Beatles. Bij haar begrafenis in Cairo in 1975 waren vier miljoen mensen op de been, vier keer zoveel als vijf jaar daarvoor bij de begrafenis van de Egyptische president Nasser. In haar lied Nahj al Burda (De mantel van de Profeet) uit de jaren veertig kondigde ze volgens sommigen de revolutie aan tegen het toen nog regerende koningshuis aan, in een versregel als ‘Grote zaken kunnen alleen worden bereikt via strijd’. Maar in haar epos Al-Atlal (de Ruïne) uit 1966 meenden velen de teleurstelling te herkennen over de niet door Nasser ingeloste beloften. Umm Kulthum noemde zich ook een vrome moslima. Ze heeft veel religieus repertoire opgenomen. Tegelijkertijd vraagt iedereen zich nog steeds af waarom ze pas op latere leeftijd trouwde. Sterker nog, het was overduidelijk een verstandshuwelijk. Veel passie leek er niet uit te spreken. Zou ze … ?
2. Fairuz
Op twee kunnen we gerust de Libanese zangeres Fairuz zetten. De nu 72-jarige Fairuz is de populairste nog levende zangeres van de Arabische wereld. En ze is nota bene van christelijke huize. Tijdens de Tweede Intifada klonk overal haar album Al Quds fil Bal (Jeruzalem in mijn hart). In de film We hielden zoveel van mekaar van Jack Janssen is te zien hoe tijdens de Libanese burgeroorlog (1975-1990) de gemeenschappen die elkaar naar het leven stonden toch één bindend element hadden, Fairuz. Een vertoning van deze film kreeg het Amsterdamse Paradiso vol. Stel je voor wat er gebeurt als Fairuz in Nederland zou optreden. Het is een schande dat dat nog steeds niet is gebeurd.
Benieuwd naar de rest van de Canon? Onze uitverkochte nummers zullen binnenkort beschikbaar worden gemaakt als PDF.