Wetenschap
Gepubliceerd in 2018/1 Pelgrimage
Uitreizigsters naar Syrië worden vaak aangeduid met de term ‘jihadbruiden’. Op basis van openbare posts op sociale media worden ze óf als slachtoffers van mannelijke ronselaars óf als mogelijk gevaarlijke strijdsters gezien. In ons onderzoek, op basis van privéchatten met de betrokken vrouwen, geven we hun visie weer op hoe zij hun huwelijken sluiten en hoe dit in de loop der tijd is veranderd. Daarbij wordt een categorie uitreizigsters zichtbaar die zich noch als slachtoffer noch als militant strijdster presenteert.
Nog steeds worden uitreizigsters naar Syrië vaak met de term ‘jihadbruiden’ aangeduid. [1] Dat was al zo toen in 2013/4 de eerste vrouwen uit Nederland en Vlaanderen uitreisden naar gebieden in Syrië die onder controle stonden van jihadistische groepen, zoals ISIS, zoals IS toen nog genoemd werd, en Jabhat al-Nusra. Na de vestiging van het kalifaat in juni 2014 nam het aantal vrouwen dat vertrok snel toe, en daarmee ook de aandacht van de media.
Een term als ‘jihadbruiden’, die seks en geweld bij elkaar brengt, trekt natuurlijk aandacht. In de media werden ‘jihadbruiden’ aanvankelijk vooral als slachtoffers van mannelijke ronselaars gezien. [2] Dat lijkt nogal op de analyse die de Nationale Coördinator Terrorismebestrijding (NCTb) in 2006 maakte over informele islamitische huwelijken in de kring van de Hofstadgroep. De veiligheidsdienst beschouwde die vrouwen ook vooral als slachtoffers van mannen die hen probeerden te werven voor de gewelddadige jihad en daarvoor loverboy-achtige methodes gebruikten. [3]
Dit beeld kantelde deels door de sterke publieke aanwezigheid online van een klein aantal uitreizigsters, die geheel gesluierd met kalasjnikovs poseerden. Zo ontstond een beeld van militante strijdsters en werden de uitreizigsters vergeleken met vrouwen die zich eerder hadden aangesloten bij gewelddadige linkse bewegingen, en ook met meer recente seculiere en jihadistische groepen waarin vrouwen hadden deelgenomen aan zelfmoordacties. Maar nog steeds worden uitreizigsters ook aangeduid met de term ‘jihadbruiden’. [4]
Verder lezen? Bestel het nummer in onze webshop.
Noten
- Dit is een bewerkte en geüpdatete versie van het artikel ‘Chatting about marriage with migrants to Syria’, Anthropology Today 32 (2016), 2. Daarin zijn ook verwijzingen naar de literatuur te vinden. Het gaat om een verkennend onderzoek. We claimen niet dat onze gesprekspartners representatief zijn voor de hele categorie uitreizigsters. We gebruiken termen zoals hidjra, sjahid, jihad, en islamitische staat zoals onze gesprekspartners die zelf gebruiken. Veel moslims kunnen zich absoluut niet vinden in de manier waarop deze uitreizigsters die termen gebruiken.
- Zoals in ‘Neem jihadbruiden hun paspoorten af ’, Algemeen Dagblad, 4 maart 2014.
- NCTb, Informele islamitische huwelijken. Het verschijnsel en de (veiligheids)risico’s (Den Haag: NCTb, 2006), 22.
- Zoals in ‘Terugkeer jihadbruid (23) mogelijk stap dichterbij’, De Telegraaf, 10 april 2018