De mythe dat de islam geen scheiding van kerk en staat zou kennen handhaaft zich hardnekkig. Elke tv- commentator en elke krantencolumnist lijkt het te bevestigen: niet alleen zou de islam nog altijd geen Verlichting hebben doorgemaakt, ook zou in de islam nog altijd de scheiding tussen religieus en werelds gezag moeten worden voltrokken die de ware moderniteit inluidt.
Gepubliceerd in 2005/2 Women’s Rights Now
De mythe dat de Verlichting geruisloos aan de islam voorbij gegaan zou zijn, wil ik hier laten voor wat ze is, maar de andere mythe valt al even gemakkelijk te weerleggen. De islam is überhaupt niet als een kerk georganiseerd en pas in heel recente tijd en hebben zich in de islamitische wereldstaten in de hedendaagse zin gevormd. Veeleer was het eeuwenlang de regel dat de religieuze autoriteiten zich zonder morren onderwierpen aan het gezag van zuiver wereldse heersers. Pas in Khomeini’s Iran lijkt de facto en de jure scheiding tussen religieus en werelds gezag principieel opgeheven. De Islamitische Republiek Iran markeert dus geen terugkeer naar de Middeleeuwen, maar een radicaal nieuw politiek experiment.
Dat antwoord, bondig als het is, zou een afdoende weerlegging moeten zijn. De bondigheid ervan blijkt echter geen kracht maar juist een zwakte. Het wekt de indruk een reële problematiek op een al te gemakkelijke manier weg te definiëren. Er lijkt dus meer aan de hand te zijn dan een simpel feitelijk misverstand. De vraag die we moeten beantwoorden is wat voor soorten religieus en werelds gezag er in voormoderne en moderne tijden bestonden, maar ook wat precies de veronderstellingen zijn die de aantrekkingskracht van deze slogan over kerk en staat zo sterk maken.
Verder lezen? Bestel het nummer in onze webshop.